พระลบ กรุหนองสะเหน้า

พระลบเป็นพระเครื่องเมืองลำพูนที่มีลักษณะแปลกแตกต่างไปจากพระเมืองลำพูนอื่น ๆ คือ คุณค่าทางศิลปะความสวยงามของพระลบ แทบจะหาไม่ได้เลยด้วยว่าพิมพ์ทรงและรายละเอียดมีการสร้างพอเห็นเป็นรูปร่างเท่านั้น เนื้อก็มีลักษณะหยาบแลดูเหมือนไม่ค่อยแน่นแต่กลับมีความแกร่งเป็นที่สุด สีของพระลบจะเป็นสีแดงคล้ายศิลาแลง

ด้วยว่ามีลักษณะแตกต่างจากพระเครื่องเมืองลำพูนทั่ว ๆ ไป ทำให้มีการสันนิษฐานว่าพระลบน่าจะมีการสร้างทีหลังพระเครื่องเมืองลำพูนพิมพ์อื่น ๆ
.
มีตำนานของนครหริภุญชัยตอนหนึ่งกล่าวถึงครั้งที่สมัยพระนางจามเทวีครองนครอยู่ ได้มีขุนวิลังคะซึ่งเป็นหัวหน้าคนป่าคนดอยเกิดสนใจพระนางจามเทวีจึงได้ติดต่อสู่ขอพระนางจามเทวีเพื่อเชื่อมเป็นทองแผ่นเดียวกัน แต่โดนพระนางจามเทวีปฏิเสธไปทำให้ขุนวิลังคะโกรธ เริ่มแรกจึงได้สั่งทูตมาท้าพนันในวิธีที่ต่ำทรามหลายอย่าง แต่ก็โดนพระนางจามเทวีทรงแก้ไขเอาชนะได้ทุกครั้ง ทำให้ขุนวิลังคะโกรธมากเอาหอก (สะเหน้า) พุ่งจากเมืองบนลงมาที่นครหริภุญชัย อันขุนวิลังคะก็เป็นผู้มีฤทธิ์ทางไสยศาสตร์ จึงทำให้บริเวณที่หอก (สะเหน้า) พุ่งลงปักนั้นกลายเป็นหนองน้ำใหญ่ พระนางจามเทวีเห็นขุนวิลังคะมีฤทธิ์ทางไสยศาสตร์จึงทรงแก้โดยการเอาเครื่องทรงชั้นในมาเย็บเป็นมาลา (หมวก) แล้วส่งไปให้ขุนวิลังคะ ขุนวิลังคะดีใจนึกว่าพระนางจามเทวีทรงอ่อนน้อม จึงเอามาลานั้นสวมศรีษะฤทธิ์ทางไสยศาสตร์จึงเสื่อมไป เมื่อขุนวิลังคะเอาหอก (สะเหน้า) อีกเล่มหนึ่งพุ่งไปอีกเพื่อสำทับให้ยอมอ่อนน้อมแต่โดยดีปรากฏว่าหอกเล่มนี้ไม่ยอมพุ่งออกไปตกอยู่แค่ปลายเท้า

เมื่อเห็นว่าฤทธิ์ของตนที่ได้สั่งสมมานานต้องมาเสื่อมด้วยสติปัญญาของพระนางจามเทวี ขุนวิลังคะจึงยกทัพใหญ่มาตีนครหริภุญชัย พระนางจามเทวีจึงให้พระเจ้ามหันตยศและพระเจ้าอนันตยศ ราชบุตรทั้งสองพระองค์ ซึ่งขณะนั้นเพิ่งจะรุ่นหนุ่ม ขี่ช้างผู้ก่ำงาเขียว พร้อมด้วยพลยักษ์ (เข้าใจว่าเป็นคนเผ่าหนึ่งที่ดุร้าย) และพลมนุษย์ออกสู้ศึก เมื่อกองทัพทั้งสองมาประจัญ หน้ากัน ช้างผู้ก่ำงาเขียวได้แผดเสียงร้องอย่างมีอำนาจ ทำให้กองทัพขุนวิลังคะตกใจแตกพ่ายไปไม่เป็นขบวน และสุดท้ายก็ต้องยอมสวามิภักดิ์ต่อพระนางจามเทวี

หนองน้ำใหญ่ที่เกิดจากหอกของขุนวิลังคะพุ่งมานั้น มีชื่อเรียกว่า "หนองสะเหน้า" ปัจจุบันอยู่ใกล้กับวัดมหาวันไปทางทิศตะวันตกเแยงเหนือและเรียกชื่อหนองนั้นอีกชื่อหนึ่งว่า "หนองจามเทวี" ซึ่งพระลบก็มีการขุดพบบริเวณนี้ โดยสถานที่ขุดพบเป็นเนินดินมีซากพระเจดีย์อยู่ก่อน จึงทำให้มีบางท่านสันนิษฐานว่าพระลบน่าจะสร้างขึ้น เพื่อเป็นอนุสรณ์ในการทำศึกชนะขุนวิลังคะ แต่ก็มีบางท่านว่าพระลบน่าจะสร้างก่อนเพื่อเป็นเครื่องป้องกันอันตรายและอาถรรพณ์ทางไสยศาสตร์ในการรบกับขุนวิลังคะ และเมื่อรบศึกได้ชัยชนะจึงได้สร้างพระเจดีย์บรรจุพระลบนั้นไว้ที่หนองสะเหน้า เพราะสมัยก่อนมีคตินิยมว่าไม่ควรนำพระเครื่องเข้าวัด แม้นำพระเครื่องนี้ติดตัวไปทำศึกสงครามแต่เมื่อเสร็จศึกสงครามแล้วก็จะนำเอาพระไปไว้ที่วัดดังเดิม ด้วยมีเหตุผลสนับสนุนว่าพระลบนั้นแต่ก่อนน่าจะเรียกว่า "พระรบ" แต่ภายหลังได้เรียกเพี้ยนเป็น "พระลบ

https://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=6&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwirm-ey_PPUAhVLPY8KHVqoA94QFgg9MAU&url=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2F1497489993803223%2Fphotos%2Fa.1497495337136022.1073741827.1497489993803223%2F1522385474647008&usg=AFQjCNFYpx2ZfzpOGMczudcnve7YicmZ-w