พระเกศาครูบาเจ้าศรีวิชัย (...ล้านตอง...)

               พระเกศาครูบาเจ้าศรีวิชัย พิมพ์ซุ้มเศรษฐี พระเจ้าล้านตอง  องค์นี้กระผมได้รับจากครูวิลักษณ์ ศรีป่าซาง  ครั้งที่ได้มีโอกาศไปแอ๋ว “เฮือนอูปิม” เพื่อขอความรู้เรื่องพระเกศาครูบาเจ้าศรีวิชัย และได้รับการต้อนรับ เป็นอย่างดี ย่างก้าวแรก บอกตามตรงว่าสุดประทับใจ ในบรรยากาศ บ้านในฝัน เฮือนแบบฉบับ ล้านนา ร่มรื่น สงบ เป็นอย่างยิ่ง พร้อม น้ำชาเขียว ในถ้วยดินโบราณ เป็นการผ่อนคลาบในวันหยุด เป็นอย่างดี    ถึงแม้ว่ายังไม่ได้ ขึ้นขันครู แต่ก็ขอเรียกครู ไว้ก่อนครับ 
                หลังจากได้รับความรู้จากครู เรื่องพระเกศาครูบาเจ้าศรีวิชัย ก็ว่าด้วยเรื่องความรู้เรื่องอิ่นล้านนา และเครื่องราง ชนิดว่าไม่กั๊ก วิชาเลยสักนิด  ส่วนรายละเอียดนั้น ผู้เขียนขออนุญาติกั๊ก ไม่เล่าก็แล้วกันนะครับ!!! อิอิ   หลังจาก รับความรู้ในห้องเรียน ก็ไปยังเฮือนโบราณอีกส่วนหนึ่ง เข้าใจว่าเป็น แกลอรี่ ของครู ขณะเดินทางก็ได้เห็น ป้านกระดาน ดำบานเล็กๆ เขียน ต้อนรับ พระช้างเผือก  สุดประทับใจเรยครับ  เดินต่อไปก็ไปถึงยัง แกลอรี่ ครูกระซิบบอกว่า ไม่ค่อยมีใครได้เข้ามา นะ นับว่าเป็นบุญกระผมเป็นอย่างมากครับ ครู  ก้าวแรกที่เข้าไป บอกได้คำเดียวครับว่า ทึ่งมากๆ  สุดยอด ไม่มีคำบรรยายใดๆ เรย  เขียนมาตั้งนานก็ไม่ได้เข้าเรื่อง พระเกศาครูบาเจ้าศรีวิชัย (วัดล้านตอง) เลย ก็ขออนุญาติ หยิบยก บทความ มาเล่าให้ผู้อ่านก็แล้วกัน

          บทสัมภาษณ์ พระอาจารย์ผดุง พุทธสโร เกจิอาจารย์ล้านนารูปหนึ่งแห่งวัดล้านตอง ตำบลห้วยทราย อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ ท่านมีความเคารพนับถือครูบาเจ้าฯ เป็นอย่างมาก ท่านได้สร้างเกศาครูบาขึ้นรุ่นหนึ่ง ดังมีรายละเอียดการสร้าง ดังนี้
         เมื่อปี พ.ศ. 2540 ท่านได้เดินทางไปพบกับผ้าขาวดวงต๋า ปัญญาเจริญ ที่บ้านห้วยไซ ตำบลบ้านธิ จังหวัดลำพูน ผู้เคยเป็นลูกศิษย์ของครูบาเจ้าฯ ผ้าขาวดวงต๋าได้เก็บเส้นเกศาครูบาเจ้าฯไว้จำนวนหนึ่ง ใส่กระบอกไม้ไผ่เฮี้ยมีฝาปิดลงรักงดงาม แล้วถวายเส้นเกศาดังกล่าวเพื่อให้นำไปสร้างพระเครื่อง จากนั้นในปีเดียวกันจึงนำมาสร้างพระเกศาครูบาเจ้าฯ ตามเจตนาของเจ้าของ จำนวนมากเป็นพันองค์ มี 3 พิมพ์ คือ พิมพ์พระรอด พิมพ์พระลือโขง และพิมพ์รูปเหมือน โดยมีวิธีการทำดังนี้

มวลสารที่ใช้สร้างประกอบด้วย ดอกไม้อุโบสถส่วนหนึ่ง ธรรมใบลานเก่าและพับหนังสา ส่วนหนึ่ง ใบสรี หรือใบโพ ที่เก็บได้จากต้นโพ จำนวน 108 ต้น ส่วนหนึ่ง นำมวลสารเหล่านี้มาสับให้เป็นชิ้น ๆ ตากให้แห้ง แล้วคั่วในกระทะใบใหญ่จนกรอบมีสีดำ จากนั้นนำมาตำให้ละเอียด ร่อนเอาเฉพาะผงถ่านนำมาผสมกับยางรักที่กรองแล้วคลุกเคล้าจนเหนียวพอปั้นเป็นองค์ได้ แม่พิมพ์ปั้นจากดินเหนียวเผาไฟจนแกร่ง เมื่อทุกอย่างพร้อมแล้วก็จะขัดราชวัตรแวดล้อมพร้อมตั้งเครื่องบวงสรวงพลีกรรมตามธรรมเนียมอย่างล้านนา เทเส้นเกสาครูบาเจ้าลงบนผ้าขาว แล้วปั้นสมุกคลุกรักให้พอองค์ นำมาแตะกับเส้นเกศาแล้วกดเป็นรูปพระตามแบบพิมพ์ ด้านหลังประทับตราเป็นรูปยันต์ฟ้าล้นหรือยันต์ฟ้าลั่นซึ่งผ้าขาวดวงต๋าเล่าว่า เป็นยันต์ที่ครูบาเจ้าฯนิยมใช้ เมื่อเสร็จแล้วนำพระเกศาทั้งหมดผึ่งลมจนแห้งสนิทเป็นเวลาเดือนครึ่ง ก่อนจะนำเข้าพิธีปลุกเสกร่วมกับวัตถุมงคลของท่านครูบาน้อยแห่งวัดบ้านปง อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ในปีเดียวกัน แล้วแบ่งพระเกศาที่สร้างในครั้งนี้ออกเป็นสามส่วนเท่า ๆ กัน ตนเองเก็บไว้เพียงส่วนเดียวเพื่อไว้แจกแก่ผู้ที่นับถือครูบาเจ้าฯ

วิธีการสร้างพระเกศา ตามที่ผู้เขียนได้เขียนเล่ามานี้ คงพอประมาณได้ว่าการสร้างพระเกศาในอดีตนั้นเป็นอย่างไร อาจไม่ตรงเสียทั้งหมด จึงได้ใช้คำว่า ประมาณเอา ส่วนการสร้างพระเกศารุ่นนี้อาจจะแปลกจากรุ่นอื่น ๆ ในอดีต กล่าวคือได้พระเกศาพิมพ์เดียวกันเป็นจำนวนมาก เพราะพระเกศาครูบาเจ้าฯในยุคต้นที่เราท่านพบส่วนมากไม่ซ้ำพิมพ์กัน

คำไหว้ ครูบาเจ้าศรีวิชัย

ครูบาเจ้าศรีวิชัยนักบุญแห่งล้านนาท่านนี้ มีชื่อเสียงเป็นที่เคารพนบไหว้ของบุคคลทั่วไปทั้งในแคว้นและนอกแคว้นล้านนาประเทศ ฟังว่าถ้าใครได้ไปกราบไหว้ตั้งจิตอธิษฐานที่อนุสาวรีย์ของท่าน อันใดดีอันใดงามครูบาเจ้าฯก็ดลให้สำเร็จผลทุกราย เพียงถวายดอกมะลิพวงแล้วไหว้สาด้วยธูปหอมเทียนแส้ ดังนั้นจึงไม่แปลกใจที่ควันธูปและแสงเทียนบ่เคยจางร้างหายที่เชิงดอย นับเป็นตนบุญของคนทุกข์ยากโดยแท้

แต่เดิมหัวทีนั้น คำไหว้สาครูบาเจ้าที่ผู้เขียนท่องได้ ตามคำพ่ออุ๊ยสอน คือให้ตั้งนะโม 3 จบ แล้วว่า ศรีวิชัยชะนะ มหาเถโร สัพพะลาโภ นิรันตะรัง ตะมะหัง สังฆัง สิระสา นะมามิ และก่อนจะมีการสร้างเสาจารึกประวัติครูบาฯก็เคยพบคำไหว้นี้แปะติดฐานอนุสาวรีย์ท่าน ปัจจุบันไม่มีแล้ว ส่วนคำไหว้สำนวนใหม่ดังจะกล่าวต่อไปนี้ มีข้อความคล้ายกับสำนวนของท่านอาจารย์อานันท์ พุทธธัมโม ที่ท่านนำมาติดไว้แทนของเดิมที่อนุสาวรีย์

ที่มาของคำไหว้ครูบาเจ้าฯสำนวนใหม่ มีดังนี้ คือเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2537 ผู้เขียนรับอาสาผู้ใหญ่ท่านหนึ่งให้เรียบเรียงประวัติและความเป็นมาเกี่ยวกับวัตถุมงคลของครูบาเจ้าฯ เพื่อใช้ประกอบหนังสือภาพพระเครื่องและผลงานของท่าน ในช่วงเวลาดังกล่าว มีผู้มอบเอกสารสำเนาจากพับสา เป็นอักษรธรรมล้านนาภาษาลาลีให้ผู้เขียน มีข้อความตอนต้นว่า คำไหว้ครูบาเจ้าสรีวิไชย เมื่อปริวรรตเป็นภาษาไทยเสร็จ ผู้เขียนรู้สึกดีใจและตื่นเต้นเพราะคนเชียงใหม่ลำพูน อายุเกินสี่สิบมักได้ยินเรื่องราวของท่านจากปากของพ่ออุ๊ยแม่อุ๊ย และยิ่งได้พบคำไหว้สาซึ่งคาดว่ารจนาโดยนักปราชญ์ที่เคารพในตัวครูบาฯในยุคนั้น แต่งขึ้นเพื่อให้คนทั้งหลายได้ใช้ไหว้สาเพื่อรำลึกนึกถึงตนบุญองค์ประเสริฐท่านนี้ และเพื่อให้แน่ใจว่า คำไหว้ในพับสานั้นถูกต้องตามหลักการแต่งโศลกยอคุณภาษาบาลีหรือไม่ ผู้เขียนจึงนำคำไหว้ดังกล่าวไปให้ผู้รู้ทางบาลีตรวจสอบอีกที เพราะจากประสบการณ์ของผู้เขียนพบว่า ข้อความที่นิยมคัดลอกสืบกันมา มักมีอักขระบางตัวตกหล่น (ถ้ามีเครื่องสำเนาเช่นในยุคปัจจุบันปัญหานี้คงหมดไป) จึงได้นำไปรบกวนพ่อครูของผู้เขียนคือ ผู้ช่วยศาสตราจารย์บำเพ็ญ ระวิน หัวหน้าภาควิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ขณะนั้น ตราจสอบและชำระ พร้อมกับให้แปลความพากษ์ไทยอีกที พอได้เค้าความหมายที่มี กลิ่นอายเป็นภาษาแขก ผู้เขียนก็รับหน้าที่สรรคำให้เป็นไทยปนแขกอีกที ก็ได้คำไหว้ตามที่จะลำดับไว้ดังนี้ แล

คำไหว้
อะยัง วุจจะติ สิริวิชะโย นามะ มหาเถโร อุตตะมะสีโล นะระเทเวหิ ปูชิโต โส ระโห ปัจจะยาทีนัง มะหะลาภา ภะวันตุ เม อะหัง วันทามิ สัพพะทา อะหัง วันทามิ สิระสา อะหัง วันทามิ สัพพะโส สาธุ สาธุ สาธุ อนุโมทามิฯ

ส่วนคำแปลที่ว่านั้น มีความดังนี้
คำแปล

พระมหาเถระรูปนี้ ซึ่งพุทธศาสนิกชนพากันเรียกขานว่า พระมหาเถระศรีวิชัย ผู้มีศีลอันอุดม ผู้อันเหล่านรชนและเทวดาพากันบูชา ท่านเป็นผู้สมควรแก่เครื่องสักการะบูชาอันมีปัจจัยสี่เป็นต้น ขอให้ลาภเป็นอันมากจงเกิดมีแก่ข้าพเจ้า ข้าพเจ้าขออภิวาทซึ่งพระเถระเจ้ารูปนั้นตลอดเวลา ขอกราบไหว้ด้วยเศียรเกล้า ขอกราบไหว้ด้วยอาการทั้งปวง ขอให้สำเร็จประโยชน์ ขอให้สำเร็จประโยชน์ ขอให้สำเร็จประโยชน์ ข้าพเจ้าขออนุโมทนาฯ


จากหนังสือพิมพ์เชียงใหม่นิวส์
โดย วิลักษณ์ ศรีป่าซาง