พระอุปคุต ประวัติทางพระพุทธศาสนากล่าวไว้ว่าพระอุปคุตเป็นพระอรหันต์สาวกพระพุทธเจ้า มีอิทธิฤทธิ์และอภิญญาญาณสูงเป็นเลิศด้านโชคลาภและปราบภัยมารภูตผีปีศาจ มีศิษย์สาวกที่เป็นพระอรหันต์ถึง 18,000 รูปท่านประทับจำศีลอยู่ที่ปราสาทแก้วใต้เมืองบาดาล ตามตำนานได้กล่าวเอาไว้ว่าพระพุทธเจ้าได้ทรงพยากรณ์ไว้ว่าพระอุปคุตจะมาปราบ พญามาร ให้สยบลงได้ในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช พระมหากษัตริย์ผู้ทรงศรัทธาในพระพุทธศาสนา ได้สร้างมหาวิหารเจดีย์เพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุขึ้น 84,000องค์ไว้ทั่วดินแดนชมพูทวีป และได้จัดงานสมโภชฉลองเจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุเป็นเวลา7 ปี 7 เดือน 7 วันแต่พญามารได้มาก่อกวนทำลายพิธี จึงได้กราบอาราธนา พระอุปคุตเถร ขึ้นจากใต้เมืองบาดาล เพื่อเป็นผู้ปราบพญามาร จนพญามารสิ้นฤทธิ์ และยอมเคารพสยบต่อพระพุทธศาสนา พระเจ้าอโศกมหาราชจึงได้ขจัดเดียรถีที่แฝงมาในพระพุทธศาสนาจนหมดสิ้นไป นำความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนากลับคืนมา พระอุปคุตเถระปางบัวเข็มนี้จึงเป็นปางที่ท่านเข้านิโรจสมาบัติในสะดือทะเล นั่นเอง